Start 
Artykuły
Artykuły
|
03 października 2013
Dział:
Kapitalizm i ekologia
Zmiany klimatu są konsekwencją kapitalizmu, nieprzerwanie rozwijającego się systemu w całości uzależnionego od paliw kopalnych jako taniego źródła energii, który doprowadził do stosowania niezrównoważonych praktyk o niszczycielskim wpływie na społeczeństwo i środowisko naturalne. Kryzys klimatyczny uosabia również złożoność nierównego rozkładu konsekwencji, historycznej odpowiedzialności za emisje, prawa do wykorzystania zasobów atmosfery, jak również polityczną, ekonomiczną i społeczną niesprawiedliwość. W tym kontekście, hegemoniczna polityka światowa i ideologia oparte na liberalnym i wolnorynkowym podejściu do środowiska1 zaczęły określać zasady, na jakich mimowolnie uzależnione od siebie państwa powinny zająć się „wspólnymi problemami” poprzez przekazywanie władzy siłom globalnego rynku i ponadnarodowym aktorom. To doprowadziło w 1997 r. do międzynarodowego porozumienia w formie Protokołu z Kioto, zakładającego stworzenie rynku handlu emisjami jako jedynego „skutecznego” rozwiązania w kwestii zmian klimatu.
Neoliberalizm staje się niejasnym, wręcz niespójnym pojęciem, kiedy wikła się w fałszywą dychotomię pomiędzy rynkiem a państwem. Często stwierdza się na przykład, że neoliberalizm promuje wolne rynki i trzyma w cuglach państwo. Jak jednak stwierdził to już dawno temu Karl Polanyi1, sam leseferyzm jest interwencjonistycznym projektem państwowym („leseferyzm był zaplanowany, planowanie nie”). Zakłada się również, że neoliberalizm skupia się na wzroście gospodarczym zamiast na państwie w celu rozwiązania wielu społecznych problemów. Wyrażająca się ilościowo byt zwany „ekonomią” została jednak stworzona w XX w. głównie za pomocą reorganizacji i redystrybucji wiedzy oraz utrwalenia nowych praktyk opisu i kalkulacji w działaniach rządu – nie może ona być w żaden sposób wyraźnie odseparowana od oficjalnych środków przymusu, państwowej korupcji i „nieekonomicznych” instytucji2. Podobnie, neoliberalna próba symulowania znacznych przychodów rynkowych za pomocą prowadzenia analizy kosztów i korzyści przy formułowaniu zasad polityki, zależy od kalkulacji i regulacji podejmowanych przez państwo3.
Można mieć pewność, że podczas rozważań na temat strategii zwalczania zmian klimatu, w których biorą udział rządy, korporacyjne think tanki i agendy międzynarodowe, zostaną pominięte najistotniejsze zmienne. Przyczyny, efekty oraz rozwiązania problemu globalnego ocieplenia nie są genderowo neutralne. Dlaczego na przykład kobiecy ślad ekologiczny*, w porównaniu do śladu męskiego, jest ignorowany? Dlaczego w każdym zakątku świata to kobiety i dzieci są przeważnie ofiarami globalnego ocieplenia? Dlaczego kobiety nie są odpowiednio reprezentowane w negocjacjach klimatycznych na lokalnym, krajowym i międzynarodowym szczeblu? Elity polityczne i ich media mają z tym stanem rzeczy ścisły związek. Nawet aktywiści przyczyniają się do trwania tego stanu rzeczy, jako że konwencjonalne pojmowanie ruchów społecznych pomija fakt, że połową robotników, rolników oraz rdzennej ludności na świecie są właśnie kobiety1. Nie jest to tylko problem stojący na drodze do spójnej międzynarodowej polityki klimatycznej. W trakcie dochodzenia do dóbr wspólnych należy pamiętać, że podświadome założenia dotyczące płci będą miały wpływ na ruch na rzecz „innej globalizacji” oraz na to, jakie strategie wybierze on, by wyjść poza modernizację2.
”Ten statek to pływający transporter siły roboczej (...) około 5 mln ludzi emigruje za pracą (...) jest na nim 750 pasażerów (...) po ich twarzach i dłoniach możesz stwierdzić, że wielu z nich jest rolnikami, pochodzi ze wsi (...) ci sami biedacy, którzy wczorajszą noc spędzili na chodniku (...) ci sami, którzy są popychani i na których się krzyczy (...) którzy czekają w zbitych grupach, aby jakiś urzędnik raczył zauważyć ich obecność (…). Ich twarze i ubrania są koloru ziemi. Ciemne i brunatne”1.
Zasadnicza kwestia dotycząca istnienia i rozwoju technologii jądrowej związana jest ze stopniem, w jakim państwo powinno być traktowane jako główny i centralny organ kontroli społecznej. Jak również z tym, w jakim stopniu inne czynniki związane z władzą i kontrolą społeczną powinny być brane pod uwagę w toku analizy. Chciałabym więc spojrzeć na rolę państwa, a zarazem kilku innych czynników związanych z rozwojem technologii jądrowej i zobaczyć, jakie wnioski wypłyną z tej analizy poświęconej państwowemu centralizmowi.
Na początku lat 90. antyfaszyzm był istotnym (o ile nie kluczowym) składnikiem doktryny ruchów radykalnej lewicy w Polsce. Taki stan rzeczy był w tamtym okresie charakterystyczny dla prawie całej Europy, gdzie od końca lat 70. wzrastała aktywność i liczebność ruchów skrajnie prawicowych. Gros demonstracji, spotkań dyskusyjnych i propagandy – zwłaszcza ruchu anarchistycznego (rozumianego tu jako część radykalnej lewicy, choć, z uwagi na początkowo silne wpływy libertarianizmu w polskim ruchu anarchistycznym, założenie takie może być nieco przesadzone) było poświęconych problematyce rozwoju organizacji odwołujących się czy to do radykalnego nacjonalizmu, czy do neonazimu. 
Generał Robert Strondl, przewodniczący Europejskiej Agencji Frontex, tak pisał w przedmowie raportu z działań Frontexu za rok 2008: „Chciałbym podkreślić wspaniałą pracę grupy roboczej zarządu w zakresie powrotów i komitetu sterującego przy ocenie wynikającej z art. 33, oraz chciałbym serdecznie podziękować wszystkim zaangażowanym za ich udział”. Artykuł 33. odnosi się do Konwencji Genewskiej i mówi o zakazie wydalania uchodźcy do kraju pochodzenia, jeśli istnieje groźba represji ze względów społecznych lub politycznych. Owe zgrabnie ujęte przez Strondla „powroty” to nic innego jak przymusowe deportacje, sprzeczne z Konwencją Genewską, której najwidoczniej egzekutorzy z Frontexu i powiązane z nim służby bezpieczeństwa nie uznają.